با رشد 1300 واحدی طی 13 روز کاری گذشته
رویای 20 هزار واحدی شاخص محقق شد
گروه بورس – زهرا مجتهد: فعالان بازار سرمایه روز گذشته شاهد پنجمین جهش روزانه شاخص کل بورس تهران طی سال جاری بودند. بر این اساس شاخص کل از قله 20 هزار واحدی عبور کرد و گام بر پله‌ای که در تاریخ ثبت عدد شاخص بی‌سابقه است، نهاد.
رکورد جدید شاخص روز گذشته در ساعات اولیه معاملات و با پشت‌سر گذاشتن 269 واحد مثبت به ثبت رسید. رشد شاخص از 12 دی ماه آغاز شد و طی 13 روز کاری معادل 1300 واحد رشد کرد.
دیروز قیمت سهام همه شرکت‌ها جملگی رشد کردند و در کنار این رویداد، رشد 6 هزار میلیارد تومانی ارزش بورس تهران طی 17 روز و بالغ‌شدن آن به 96 هزار میلیارد تومان (معادل 89 میلیارد دلار) اتفاق افتاد که این رقم نیز برای ارزش بورس تهران بالاترین ارقام ثبت‌شده محسوب می‌شود.
با دستیابی شاخص بورس تهران به مرز 20 هزار واحد،‌ میانگین بازدهی امسال این بورس به 2/61 واحد مثبت می‌رسد. این در حالی است که بازدهی دی‌ماه بورس 13/10 درصد بود که در کل تاریخ بورس تهران و برای فصول پاییز و زمستان این رقم برای اولین بار به ثبت رسیده است.
با توجه به اینکه بازدهی امسال نیز 2/61 درصد است که از این میزان 48 درصد مربوط به نیمه نخست سال است.
با این اوصاف شاخص 7670 واحد از ابتدای سال تاکنون رشد داشته که در نهایت رقم شاخص را به 20 هزار و 206 رسانیده است.
پیش از این شاخص کل در هفتم شهریورماه با 366 واحد بالاترین رقم افزایش روزانه شاخص را به خود دید. سپس در 13 شهریورماه تجربه رشد 360 واحدی را در یک روز کسب کرد. علاوه‌بر این چهاردهم همان ماه 320 واحد افزایش برای شاخص طی یک روز ثبت شد. همچنین تجربه رشد 288 واحدی روزانه برای شاخص در 16 مردادماه رخ داد که دیروز اگرچه رشد شاخص در یک روز کمتر از دفعات پیش و معادل 269 واحد بود، اما به صعود شاخص و جهش آن به قله 20 هزار واحد کمک کرد.
آیا جهش شاخص منطقی است؟
در همین حال باید دید که آیا قرارگیری شاخص کل در پلکان 20 هزار واحد ناشی از هیجانات بازار است یا منطقی است؟
ابتدا باید منشا رشد شاخص کل طی 17 روز اخیر را یافت.
با توجه به اینکه شاخص کل ما براساس فرمول «لاسپیرز» محاسبه می‌شود، بنابراین تغییر قیمت سهام موجب تغییر عدد شاخص می‌شود. از سوی دیگر از آنجایی که بورس ما از نظر ارزش بازار ناهمگن است؛ بنابراین با تغییر قیمت سهام شرکت‌های بزرگ در بازار، شاخص ناخودآگاه به تاثیرپذیری از قیمت آنها سوق پیدا می‌کند.
با این تغییر می‌توان مشاهده کرد که طی 17 روز گذشته، رشد ارزش بورس معادل 6 هزار میلیارد تومان بوده است که 30 درصد آن (1800 میلیارد تومان) ناشی از رشد قیمت سهام 10 شرکت خودرویی و خودروساز بوده است. در همین مدت سهام مخابرات با تصاحب 1200 میلیارد تومان رشد ارزش بازار، معادل 20 درصد از جهش شاخص را یک تنه بر دوش گرفته و سایر شرکت‌ها به تبع جو مثبت بازار به حرکت خود ادامه دادند.
در این میان عدم‌توازن میان صنایع حاضر در بورس منجر شده تا مابقی سهام در یک سمت کفه ترازو و دو گروه یادشده در کفه دیگر ترازو قرار گیرند.
نکته جالب اینجاست که در گروه خودرو، با توجه به اعلام جدید قیمت حامل‌های انرژی سهام نمی‌توانستند با افزایش قیمت مواجه شوند.
قیمت‌های حبابی؟
اما آنچه مشاهده می‌شود با توجه به اینکه قیمت سوخت شامل بنزین و گازوئیل افزایش داشته و به پیرو این امر تقاضا برای انواع خودروهای سبک و سنگین قاعدتا با کاهش رو به رو است، نمی‌توان به جهش قیمت در سهام خودرویی اطمینان کرد؛ چراکه این مساله با واقعیت‌های اقتصادی درخصوص افزایش قیمت سوخت تطابق ندارد.
در این باره پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا قیمت حبابی در سهام شکل گرفته است؟ با توجه به اینکه بار سنگین معاملات بر دوش خودرویی‌ها بوده است، در وهله نخست باید با تردید به رشد قیمت سهام این گروه نگاه کرد، اما در حالت کلی نکته دیگری حائز اهمیت است که رشد واقعی بورس تهران از لحظه اعلام قیمت‌های جدید حامل‌های انرژی کلید خورد.
از 28 آذرماه امسال تا روز گذشته شاخص بالغ‌بر دو هزار واحد رشد کرد.
این موضوع نیز زمانی می‌توانست منطقی تلقی شود که دولت بازارهای رقیب بورس را نیز آزاد نگه می‌داشت. به طور مثال در حوزه مسکن به دلیل سیاست‌های دولت، این بخش به رکود فرو رفته است و عملا نمی‌تواند جذب سرمایه کند. همچنین در بازار طلا و ارز به دلیل اینکه دولت به راحتی پس از افزایش قیمت این دو کالا عرضه انجام می‌دهد و تقاضا را با این روش به تعادل می‌رساند، دیگر سرمایه‌گذاران نمی‌توانند به این دو بازار تمایل پیدا کنند.
بنابراین تنها بازاری که سرمایه‌گذاری در آن بدون محدودیت است، بورس است. حال اگر این روال فعلی برای بورس تهران ادامه یابد، به طور قطع بورس به سمت حبابی شدن سوق پیدا می‌کند.
اختصاص وام به سرمایه‌گذاری‌ها
در همین رابطه رضا بختیاری، کارشناس بازار سرمایه به خبرنگار ما گفت: اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها بسته به عملکرد دولت در این زمینه و تخصیص مناسب منابع مالی به نفع بازار سرمایه است.
وی افزود: آثار مثبت این موضوع در بازار قابل رویت است. بختیاری با اشاره به اعلام سیاست‌های اخیر بانک مرکزی یادآور شد: پیش از این شرکت‌های سرمایه‌گذاری مجوز اخذ وام نداشتند اما با سیاست‌های جدید، این شرکت‌ها نیز می‌توانند وام دریافت کنند. وی افزود:‌ در کنار این شرکت‌ها، بحث اختصاص وام به شرکت‌های بورسی نیز مطرح شده است.
وی ادامه داد: اگرچه نمی‌توان شاخص را معیار قرار داد اما اگر دولت دست به انجام چنین کارهایی بزند،‌ اثر مثبتی بر بورس خواهد گذاشت.
وی معتقد است که این افزایش قیمت‌ها در بورس حبابی نیست و همگی به دلیل سیاست‌های شکل گرفته از سوی دولت رخ داده‌اند. بختیاری با اشاره به اینکه سیاست‌های اخیر دولت به حرکت منابع سرگردان به سمت مقاصد منطقی‌تر منجر شده است، تصریح کرد: ‌اگر نتوانیم منابع جاری به سمت بورس را به درستی مدیریت کنیم، ممکن است نتیجه عکس بگیریم و قیمت‌ها به سمت پایین بروند. وی معتقد است که مدیریت بازار باید تقویت شود و در عین حال نباید از به‌کارگیری ابزارهای مالی و کنترلی مناسب غافل ماند.
تداوم رشد بازار سرمایه با هدفمندی یارانه‌ها
در همین رابطه قربانی‌فرید، مدیرعامل کارگزاری سهام پژوهان به سنا گفت: بازار سرمایه ایران پس از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها روند خوبی را طی کرده است و همین آرامش در ادامه نیز طی خواهد شد. وی افزود: بازار در طول یک ماه گذشته نه تنها تضعیف نشد، بلکه روند رو به رشدی به خود گرفت و در مقایسه با ماه‌های قبل از تاثیرات مثبت اجرای این قانون بهره‌مند شد.
قربانی‌فرید با اشاره به اجرای این قانون در طول 5 سال آینده تصریح کرد: شیب ملایمی که متولیان در اجرای این قانون در نظر دارند سبب می‌شود تا بازار سرمایه به فعالیت خود به همین روال ادامه دهد.قربانی‌فرید افزود: رشد کنونی شاخص بازار سهام واقعی است و با این وضعیت بازار، سرمایه‌گذاران جدیدی جذب این بازار خواهند شد؛ ضمن اینکه به دلیل واریز مبالغ حاصل از یارانه‌ها، نقدینگی قابل‌توجهی در جامعه وجود دارد.
مدیرعامل کارگزاری سهام‌پژوهان تصریح کرد: بازار سهام با وجود سرمایه‌گذاران جدید از نظر حجم و ارزش، رشد قابل‌توجهی را مشاهده خواهد کرد و اگر شرکت‌های مشمول اصل 44 هم در این زمان عرضه شوند، به رشد و رونق مضاعف بازار کمک قابل‌توجهی خواهد شد.
افزایش حاشیه سود شرکت‌های خاص
همچنین حسین خزلی خرازی، دبیر کل سابق کانون کارگزاران بورس، در گفت‌وگو با ایسنا رسیدن شاخص کل بورس به 20 هزار واحد را مورد توجه قرار داد و گفت: عمدتا این روزها دلایل افزایش شاخص بورس مربوط به شرکت‌هایی است که انرژی، نقش اصلی در تولید آنها ندارد و با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و اصلاح قیمت‌ها، نه تنها حاشیه سود آنها کاهش پیدا نکرده بلکه حاشیه سود این شرکت‌ها سال آینده افزایش پیدا می‌کند. وی افزود: شرکت‌های پیمانکاری و تجهیزاتی، بانک‌ها، شرکت‌های مخابراتی و شرکت‌های بیمه و لیزینگ در این دسته قرار دارند و هزینه‌ انرژی نقش مستقیمی در تولید آنها ندارد به طوری که اصلاح قیمت‌های انرژی حاشیه سود آنها را پایین نیاورده و میزان خدمات آنها در سال آینده بهبود می‌یابد.
خرازی ادامه داد: بازار با شناخت این گروه از صنعت، شاهد ورود پول‌های جدید است و از سوی دیگر تزریق نقدینگی حاصل از هدفمند کردن یارانه‌ها با تاخیر زمانی به بورس وارد می‌شود که این موضوع در رشد قیمت‌ها و رونق بازار تاثیرگذار بوده است. این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: در حال حاضر بهترین اقدامی که مسوولان می‌توانند برای جلوگیری از رشد بیشتر قیمت‌ها و بالاتر رفتن میانگین P/E بازار انجام دهند، عرضه سهام جدید در بازار است تا به تقاضای موجود در بازار پاسخ داده شود.
وی در مورد اینکه آیا در حال حاضر افزایش قیمت سهام شرکت‌ها طبیعی است؛ گفت: این افزایش برای شرکت‌هایی که انرژی بر نیستند، طبیعی است، ولی هنوز اطلاعات 12 ماهه شرکت‌های انرژی‌بر دریافت نشده است و شرکت‌های سیمانی و فولادی باید اطلاعات و پیش‌بینی 12 ماهه را به بورس ارائه دهند.

سبقت شاخص با خودروسازان
شروین شهریاری
بازار سرمایه در هفته جاری از فضایی پررونق و رو به رشد برخوردار بود و با رشد 3/2 درصدی شاخص موفق به ثبت پنجمین هفته متوالی در کسب بازدهی مثبت شد. به این ترتیب شاخص بورس تهران در روز چهارشنبه با ثبت رقم 20206 واحد، موفق به عبور از سطح سرسخت 20 هزار واحدی و ثبت رشد اعجاب انگیز 154 درصدی از ابتدای سال 88 شد. رشد پرشتاب کنونی که با هجوم نقدینگی به بازار سهام ایجاد شده است نگرانی از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و خروج بازار از مدار منطقی را ایجاد کرده است. انتظار می‌رود به منظور حفظ شرایط رو به رشد بورس در بلند مدت، عرضه بیشتر سهام و ورود شرکت‌های جدید به بازار سرمایه توسط مسوولان خصوصی‌سازی و مالکان عمده شرکت‌ها مد نظر قرار گیرد.
رکورد شکنی‌های قیمت سهام
همگام با رکورد شکنی شاخص بورس، قیمت سهام اکثر شرکت‌ها نیز در این هفته شاهد ثبت رکوردهای جدید و عبور از سطوح مقاومت بودند. در گروه پیشرو بازار، یعنی صنعت خودرو، رشد پرشتاب قیمت‌ها ادامه دارد. شاخص این صنعت با رشد 7/8 درصدی در این هفته، میانگین بازدهی سهام خودرویی از ابتدای سال را به رقم قابل ملاحظه 110 درصد رسانده است. در این گروه، سهام ایران خودرو با عبور از سطح 4000 ریال در آستانه ثبت نسبت قیمت به درآمد (P/E) دو رقمی است. رشد فعلی قیمت سهام ایران خودرو با توجه به افق سودآوری شرکت تنها با رقابت‌های مدیریتی از سوی مالکان عمده به منظور کسب کرسی هیات‌مدیره قابل توجیه است. سرمایه‌گذاری سایپا نیز پس از ارائه گزارش 9 ماهه و تحقق سود 861 ریالی به ازای هر سهم شاهد رشد قیمت به‌رغم عرضه‌های سنگین سهامدار عمده و گذر از سطح 3000 ریال است. با توجه به بدهی سنگین «وساپا» از بابت خرید بلوک‌های مدیریتی سایپا، عدم تقسیم سود و افزایش سرمایه از محل مطالبات سهامداران در سال آینده برای این شرکت مورد انتظار است. سرمایه‌گذاری غدیر و مپنا - دو شرکت سنگین وزن بازار - نیز در روز چهارشنبه موفق به تثبیت خود در بالاتر از قیمت 4000 ریال شدند. قیمت سهام بانک‌ها هم پس از چند هفته آرامش در روز چهارشنبه تحت تاثیر اخبار طرح تحول بانکی مجددا به مدار رشد بازگشت و سهام هر سه بانک تازه خصوصی شده (ملت، تجارت و صادرات) هفته را با صف‌های خرید نسبتا سنگین به پایان بردند.
رکوردشکنی‌های اخیر قیمت سهام منجر به ورود قیمت‌ها به سطوح بی‌سابقه در چند سال اخیر و قرار‌گیری بازار در فضایی کاملا جدید و نسبتا ناشناخته برای فعالان قدیمی‌تر بازار شده است. با توجه به ماهیت طبیعی بازارهای مالی در فراز و فرود‌های متناوب به نظر می‌رسد در شرایط پرهیجان کنونی، در کنار تشویق سرمایه‌گذاران جدید برای ورود به بورس، تشریح اصول سرمایه‌گذاری و ابعاد «ریسک و بازده» توسط مسوولان سازمان بورس و کارشناسان اقتصادی می‌تواند نقش مهمی در کمک به سرمایه‌گذاران برای اتخاذ تصمیمات منطقی در بازار سهام ایفا کند.
واکاوی گزارش‌های 9 ماهه شرکت‌ها
گزارش‌های 9 ماهه برخی شرکت‌های بورسی در هفته جاری شاهد سمت و سویی متفاوتی بود. گزارش‌های گروه بانکی تا حدودی ناامید کننده بودند. بانک کارآفرین با پوشش 63 درصدی پیش‌بینی سود، کاهش ناچیز حجم تسهیلات و سپرده‌ها را نسبت به آغاز سال به بازار اعلام کرد که در فضای رشد نقدینگی، به معنای افت سهم این شرکت از بازار پولی کشور است. بانک سینا هم در گزارش 9 ماهه خود با پیش‌بینی افزایش هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول تا سطح 547 میلیارد ریال (182 ریال به ازای هر سهم) عملا هزینه‌های این بخش را به بیش از دو برابر پیش‌بینی اولیه افزایش داد. به این ترتیب پیش‌بینی سود 350 ریالی سینا بدون تغییر باقی ماند. تحول اخیر در راستای فضای حاکم بر مطالبات بانکی در کشور و افت کیفیت تسهیلات بانک‌ها قابل تحلیل است. ملی مس نیز با اعلام پوشش 80 درصدی (نسبت به پیش‌بینی درآمد 1667 ریالی) هنوز تعدیل احتمالی سود در سال 89 را گزارش نداده است. این وضعیت دو گمانه‌زنی مبنی بر سیاست مدیریت در راستای تعویق فروش محصولات به علت رشد مداوم قیمت مس یا مشکل فروش محصولات «فملی» را نزد سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است. گزارش فولاد خوزستان نیز هر چند با تعدیل مثبت 27 درصدی تا سطح 1108 ریال مواجه بود اما با پیش‌بینی تحقق تنها 107 ریال سود خالص به ازای هر سهم در فصل زمستان، انتظار افت سودآوری به علت رشد قیمت انرژی در صورت عدم رشد قیمت‌های فروش محصولات در سال آینده را ایجاد کرده است.
نیم نگاهی به مذاکرات استانبول
آغاز دور دوم مذاکرات نمایندگان هسته‌ای کشورمان با گروه 1+5 در استانبول از جمله تحولات مهم موثر بر وضعیت بازار سرمایه به شمار می‌رود. هر چند بازار سهام از مدت‌ها پیش نسبت به تحولات هسته‌ای کشور واکنشی خنثی را از خود به نمایش گذاشته است اما حصول توافقات مشترک در مذاکرات هسته‌ای به طور سنتی می‌تواند بر فضای بازار سرمایه تاثیرگذار باشد. به این ترتیب سرمایه‌گذاران بورس تهران تحولات چند روز آینده در استانبول را دنبال خواهند کرد تا مشخص شود نتایج این مذاکرات که با تاکید بر حقوق هسته‌ای کشورمان صورت خواهد پذیرفت تا چه میزان احتمال حصول توافق مشترک در زمینه تعاملات هسته‌ای بین ایران و کشورهای غربی را در بر خواهد داشت.