مسیر آینده تورم در آمار رسمی

   از رشد 47 درصدی در سال 74 بالاترین رشد در سه دهه گذشته است؛ شاخص بهای تولید‌کننده نشان‌دهنده افزایش هزینه‌های بخش تولید است و برخی از کارشناسان از آن به عنوان نرخ تورم در این بخش یاد می‌کنند؛ این شاخص از سوی اقتصاددانان به عنوان یک شاخص پیش نگر معرفی می‌شود و تغییرات آن با یک تاخیر زمانی در شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (نرخ تورم) خود را نشان می‌دهد. بنابراین با توجه به نرخ تورم 5/21 درصدی در پایان سال 90 و رشد 2/34 درصدی در شاخص تولید‌کننده، کارشناسان از روند افزایشی تورم در سال جاری در صورت اتخاذ نشدن تدابیر لازم خبر می‌دهند. نوسان نرخ ارز در سال گذشته، محدودیت‌های اعمال شده خارجی، پرداخت نشدن سهم تولید از محل هدفمندی یارانه‌ها و ... از دلایل افزایش کم‌سابقه شاخص مورد اشاره است. کارشناسان برای کاهش آثار ناشی از این اتفاق معتقد هستند باید دو دسته اقدامات در کوتاه‌مدت و میان مدت در دستور کار قرار گیرد. تصحیح مسیر اجرای هدفمندی یارانه‌ها و رفع کاستی‌های ناشی از آن در کوتاه‌مدت گام اول از نگاه کارشناسان است. مدیریت حجم‌ نقدینگی در کنار ثبات بخشی محیط اقتصاد کلان در کنار دوری کردن از ایجاد تنش در دیگر محیط‌ها اقدام‌های دیگری است که پیشنهاد شده است.

شاخص بهای کالاها و خدمات تولیدی رکورد 15 ساله را شکست
رشد کم سابقه هزینه‌های تولید در سال 90
گروه بازار پول - تازه ترین آمار بانک مرکزی از «شاخص بهای تولیدکننده» نشان‌دهنده رشد 2/34 درصدی این شاخص در سال 90 نسبت به متوسط سال 89 است. گزارش بانک مرکزی حکایت از رشد هزینه‌های تولید در اسفند ماه سال گذشته نسبت به بهمن ماه نیز دارد؛ به نحوی که این شاخص 2/2 درصد نسبت به ماه قبل از خود و 21 درصد نسبت به اسفند ماه سال 89 افزایش یافته است.
نگاهی به روند این شاخص در آمارهای جدید بانک مرکزی نشان می دهد که شاخص بهای تولید‌کننده از مردادماه سال 89 روند صعودی داشته و این روند تا پایان سال حفظ شده است. از فروردین تا شهریورماه سال 90 نیز روند رو به رشد شاخص بهای تولید‌کننده ادامه داشته است. طی دو ماه آذر و دی سال گذشته، تغییرات این شاخص افزایش 8 دهم درصدی داشته‌است؛ تا اینکه بار دیگر در بهمن ماه شاخص بهای تولید‌کننده روند صعودی به خود می‌گیرد و 6/2 درصد نسبت به دی ماه و 8/20 درصد نسبت به بهمن ماه 89 افزایش می‌یابد. حال با آمار تازه بانک مرکزی، شاخص بهای تولید‌کننده به عدد 1/307 رسیده و 2/2 درصد نسبت به بهمن ماه گذشته و 21 درصد نسبت به اسفند ماه سال 89 افزایش نشان می‌دهد.
افزایش هزینه‌ها در گروه‌های اصلی
بانک مرکزی برای بررسی شاخص بهای تولید‌کننده دو گروه اصلی و اختصاصی را در نظر می‌گیرد. در گروه اصلی هشت زیر بخش با عنوان کشاورزی و جنگلداری، ماهیگیری، صنعت، هتل و رستوران داری، حمل و نقل و انبارداری، آموزش، مددکاری اجتماعی و سایر فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و شخصی قرار می‌گیرد. آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که در هر یک از این زیر بخش‌ها افزایش هزینه‌های تولید در اسفند ماه سال گذشته تا چه حد بوده است. بنا بر آمار بانک مرکزی، شاخص بهای تولید‌کننده اسفند ماه 90 در بخش کشاورزی و جنگلداری 9/2 درصد، ماهیگیری 2/7 درصد، صنعت 2 درصد، هتل و رستوران داری 7/3 درصد، حمل‌ونقل و انبارداری 1/2 درصد، آموزش 2 دهم درصد، بهداشت و مددکاری اجتماعی 5/1 درصد و بخش آخر یعنی فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و شخصی 2/2 درصد نسبت به بهمن ماه سال گذشته رشد داشت. در عین حال این شاخص در سه گروه اختصاص کشاورزی، صنعت و خدمات در اسفند ماه 90 به ترتیب 8/23، 8/22 و 2/15 درصد نسبت به اسفند ماه 89 افزایش یافت. آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که در اسفند ماه سال 90، شاخص بهای گروه اختصاصی کشاورزی، 3 درصد نسبت به بهمن ماه 90 افزایش داشت. در اسفند ماه 1390، شاخص بهای گروه اختصاصی صنعت نیز به میزان 2 درصد نسبت به بهمن ماه گذشته افزایش داشت. در مورد بخش خدمات نیز آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد افزایش هزینه هتل و رستوران تا 7/3 درصد، بلیت مسافرت با قطار تا 9/9 درصد، بلیت مسافرت با اتوبوس تا 7/20 درصد، خدمات دندانپزشکی تا 8/2 درصد و خدمات آرایشی تا 1/3 درصد موجب شد تا در اسفند ماه سال گذشته شاخص بهای تولید‌کننده در این بخش 9/1 درصد نسبت به بهمن ماه افزایش پیدا کند.
روند ماهانه
آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که شاخص بهای تولید‌کننده از ابتدای سال گذشته تا کنون روند یکسانی نداشت. ابتدای سال گذشته، این شاخص با 5/3 درصد افزایش نسبت به اسفند ماه سال 89 آغاز کرد. اردیبهشت ماه این رقم پایین آمد و خرداد و تیر ماه سال گذشته روزهای خوب تولیدکنندگان بوده است. چرا که در تیرماه سال 90 تنها 9 دهم درصد نسبت به خرداد ماه افزایش هزینه‌ها رخ داد. بار دیگر در مرداد ماه این شاخص افزایشی شد و روند افزایشی شاخص بهای تولید‌کننده در سال گذشته تا آذر ماه ادامه پیدا کرد. در دو ماه آذر و دی این شاخص در رقم 8 دهم درصد باقی ماند، اما بار دیگر در دو ماه آخر سال شاخص بهای تولید‌کننده افزایشی شد تا جایی که در اسفند ماه سال گذشته 2/2 درصد نسبت به بهمن ماه رشد کرد.
روند 14 ساله
اما نگاهی به روند 14 ساله این شاخص که با تکیه به آمار بانک مرکزی به دست آمده، حاکی از افزایش شدید هزینه‌های تولید در سال گذشته است. شاخص بهای تولید‌کننده در سال 76 به عدد 7/34 واحد رسیده است. این رقم نسبت به سال ماقبل از خود 6/15 درصد افزایش یافت. در طی دو سال بعد از آن شاخص بهای تولید‌کننده بالاتر رفت و تا سال 80 که این شاخص به 3/65 واحد رسید و تنها نزدیک به 11 درصد رشد کرد. در دهه 80 نیز پایین‌ترین رشد هزینه‌های تولید مربوط به سال 88 است. پس از آن، سال 84 با 8/8 افزایش در رده دوم قرار دارد. نکته جالب توجه در آمار بانک مرکزی از این بخش، رشد 2/34 درصدی شاخص بهای تولید‌کننده در سال 90 نسبت به سال 89 است. سال 89 این شاخص 6/16 درصد نسبت به سال ماقبل خود افزایش یافت اما در سال بعد همزمان با افزایش هزینه‌های تولیدی ناشی از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، شاخص بهای تولید‌کننده نیز رشد بالایی را تجربه می‌کند.