نوسان زمستانی بورس تهران

  بورس تهران با گذر از نیمه زمستان و رسیدن به هفته پایانی بهمن‌ماه، رشد 9درصدی را از ابتدای سال تاکنون به ثبت رسانده است. در همین حال، شاخص بازار از ابتدای بهمن‌ماه تا پایان روز معاملاتی گذشته، زیان 2 درصدی سرمایه‌گذاران را نشان می‌دهد؛ با این وجود، بازار سرمایه به لطف رونق دی‌ماه توانسته از ابتدای فصل زمستان 3 درصد بازدهی داشته است که البته چندان چشمگیر نیست. وضعیت عمومی بازار سهام نشان می‌دهد تحولات رخ داده در عرصه اقتصاد کلان و جذابیت بازارهای رقیب همچنان هدایت‌کننده نقدینگی به سمت دیگر بازارها است و همین مساله بورس را با ضعف تقاضا مواجه کرده است. در این شرایط، اصرار دولت و سهامداران عمده به ورود شرکت‌های جدید به بازار بر مشکلات نقدینگی معامله‌گران افزوده است. در این راستا، عرضه اولیه 10 تا 15درصدی سهام شرکت 600 میلیارد تومانی نفت و گاز پارسیان در چند هفته آینده انجام خواهد شد. همزمان در روز گذشته عرضه اولیه سهام شرکت اصل چهل و چهاری ذوب‌آهن بیش از 32میلیارد تومان از نقدینگی سرمایه‌گذاران را به خود اختصاص داد.

یک هفته با تپیکس
ذوب دو درصدی شاخص بورس
گروه بورس- شروین شهریاری: بورس تهران این هفته شاهد رکودی سنگین توام با فرسایش قیمت‌ها بود و با عقبگرد دسته‌جمعی خریداران در اکثر صنایع، افت دو درصدی شاخص کل رقم خورد. بدین ترتیب بخش عمده‌ای از جهش 5 درصدی بورس در دی‌ماه که نوید روزهای بهتر برای سهامداران را می‌داد، در عمل از دست رفت.
رشد میانگین بازار سرمایه در آستانه پایان یازدهمین ماه سال به 9 درصد محدود شده است که تقریبا همه این بازدهی مرهون توزیع سود نقدی شرکت‌ها (و نه رشد قیمت سهام) است. جو رکود و نزول در بورس تهران در حالی ادامه می‌یابد که بازار در هفته آینده شاهد دریافت اولین گزارش پیش‌بینی درآمد بنگاه‌ها برای سال 91 خواهد بود. با توجه به رکود سنتی بازار سهام در قبل از ایام عید و نیز بی انگیزگی مزمن کنونی سرمایه‌گذاران انتظار نمی رود تا پیش از پایان سال، تغییر و تحول جدی در حال و هوای معاملات روی دهد.
سایه سنگین عرضه‌های اولیه بر بازار
اخبار غیر‌رسمی در پایان هفته گذشته حکایت از آن داشت که سهام شرکت نفت و گاز پارسیان (متعلق به سرمایه‌گذاری غدیر) روز سه‌شنبه هفته جاری وارد بورس می‌شود. ابتدا صحبت از عرضه 20 درصدی سهام این شرکت 600 میلیارد تومانی بود که به طور بالقوه می‌توانست حداقل 720 میلیارد تومان نقدینگی از بورس جذب کند؛ رقمی که در یک عرضه اولیه تاکنون تجربه نشده و در صورت اتفاق، حتی در روزهای عادی بازار می‌توانست تعادل عرضه و تقاضا را بر هم بزند چه برسد به بازار نیمه جان این روزها. در این میان، هر چند صحبت از کاهش حجم عرضه سهام در روز اول به 10 درصد مطرح شده است اما انتقاداتی در خصوص نفس این عرضه اولیه در بین کارشناسان وجود دارد. از جمله این موارد می‌توان به بورسی بودن زیرمجموعه‌های «پارسان» و نیز شرکت مادر (وغدیر) اشاره کرد. بدین ترتیب در عمل سرمایه‌گذاران در صورت تمایل به سرمایه‌گذاری می‌توانند به جای خرید نفت و گاز پارسیان سهام زیر مجموعه‌ها یا شرکت مادر را به طور مستقل خریداری کنند. در رویدادی دیگر در حوزه عرضه‌های اولیه، روز گذشته 2/3 درصد از سهام ذوب‌آهن پس از یک تلاش ناموفق در هفته قبل این بار در قیمت 1304 ریال به فروش رفت. برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که به‌رغم زیان ده بودن این شرکت فرابورسی (143 ریال به ازای هر سهم) و زیان انباشته معادل 82 درصد سرمایه، قیمت فعلی فروش محصولات در بورس کالا می‌تواند ورق را برای ذوب‌آهن کاملا برگردانده و چهره یک شرکت سودده را در سال 91 برای «ذوب» رقم بزند. از این منظر، به‌رغم ریسک‌های ساختاری موجود شرکت، افزایش قیمت‌های فروش در ماه‌های اخیر به عنوان یک پتانسیل مهم در تحلیل وضعیت آتی ذوب‌آهن باید مد نظر قرار گیرد.
P/E بورس تا کجا افت می‌کند؟
بورس تهران سال جاری را طوفانی آغاز کرد و میانگین نسبت قیمت بر درآمد سهام در پایان فروردین به 9 واحد رسید که از سال 83 بی سابقه بود. از آن پس، همگام با وزیدن نسیم سرد رکود، هر ماه این نسبت کلیدی کاهش یافت تا این متغیر که از آن به عنوان «مقیاس خوش بینی» یاد می‌شود با تردید سرمایه‌گذاران نسبت به چشم‌اندازی اقتصادی شرکت‌ها در حال حاضر به 6 واحد تعدیل شود. در هفته گذشته، با اعلام افزایش 5 درصدی نرخ سود سپرده‌های بانکی و سیل انتشار اوراق مشارکت و گواهی سپرده‌های جدید (که با توجه به الزام به بازخرید در هر زمان، در عمل نرخ سود روز شمار را به 18 درصد افزایش داده است) یک تحول مهم دیگر در قیمت گذاری سهام ایجاد شد. در این راستا، علاوه بر ریسک‌های بیرونی حاکم بر فضای بازار که قیمت‌های سهام را تحت فشار قرار داده اینک با افزایش نرخ سود بدون ریسک، یک محرک دیگر در جهت کاهش بیشتر P/E بازار خودنمایی می‌کند. بازار سهام تجربه مشابهی از این دست را در سال 87 از سر گذرانده است که همگام با انتشار اوراق مشارکت و گواهی سپرده 19 درصدی، P/E متوسط بورس در اثر خروج نقدینگی و نیز بحران جهانی اقتصاد تحت فشار قرار گرفت و این نسبت تا کمتر از 4 واحد نزول کرد. از این منظر شاید اگر تا پیش از این، نسبت قیمت بر درآمد 5 تا 6 واحدی به عنوان میانگین بلندمدت بازار سرمایه برای قیمت‌گذاری سهام منطقی تلقی می‌شد، اینک با توجه به ریسک‌های پیرامونی و سود بانکی 20 درصدی باید به انتظار تعادل آن در محدوده 4 تا 5 واحد بود. در این میان، افزایش قابل ملاحظه نرخ ارز و چشم‌انداز رشد سودآوری شرکت‌ها عوامل امیدوارکننده‌ای هستند که می‌توانند منجر به ایجاد نسبت P/E در محدوده 4 تا 5 واحد شوند بدون آنکه لزوما کاهش قیمت سهام از سطوح فعلی در بورس تهران رقم بخورد.
بازارهای جهانی در اوج می‌مانند؟
اگر به نمودار شاخص‌های بین‌المللی سهام از اوایل سال 2008 تا کنون دقت کرده باشید در می‌یابید که پس از فراز و نشیب‌های بسیار زیاد، این نمودارها دوباره ارقامی مشابه آن ایام یعنی قبل از وقوع رکود جهانی اقتصاد را نشان می‌دهند. اگر قیمت‌های سهام را بیانگر انتظارات سرمایه‌گذاران از وضعیت آینده بدانیم، این گونه تصور می‌شود که اکنون چشم‌انداز سرمایه گذاران با سال 2008 (که هنوز اثری از بحران عظیم اقتصادی در ذهن خبره‌ترین تحلیلگران هم نبود) مشابه است. این در حالی است که این روزها کمتر کسی است که از چالش‌های اقتصاد بیمار جهان و بحران‌های احتمالی پیش رو آگاه نباشد. رمز‌گشایی از این متناقض نما به سیاست‌های اقتصادی سردمداران جهان بازمی‌گردد که آنقدر پول و اعتبار برای مقابله با بحران خلق کرده‌اند که قیمت دارایی‌ها با فشار نقدینگی ارزان مجال سقوط نمی‌یابند. یک بررسی اولیه نشان می‌دهد که تنها بانک‌های مرکزی اتحادیه اروپا و ایالات متحده معادل ده درصد کل تولید ناخالص داخلی جهان در سال‌های پس از بحران، اعتبار جدید خلق و به سیستم بانکی پمپاژ کرده‌اند. تلفیق این رویکرد با نرخ‌های بهره صفر تا یک درصدی به عنوان هزینه استقراض پایه در غرب عملا چاره‌ای برای پول‌های سرگردان به جز خرید دارایی‌ها (از جمله فلزات و سهام) باقی نگذاشته است. در این میان، هر چند چرخ‌های اقتصاد به ویژه در ایالات متحده نشانه‌هایی از گردش دوباره را از خود نشان می‌دهد اما به اذعان بسیاری از کارشناسان و نیز بانک مرکزی آمریکا، مسیر بهبود بسیار کند و پرچالش است. با این وجود، بازارهای سهام جهان به ویژه در اروپا و آمریکا بی‌تفاوت به این مساله‌ رشدهای چشمگیری را ثبت کرده‌اند و در بسیاری موارد هدف قیمتی تحلیلگران برای پایان سال 2012 را در مدت کمتر از دو ماه از سال جدید محقق کرده‌اند. از این جهت به نظر می‌رسد رالی اخیر بازارهای سهام جهان و فلزات اساسی تا حدی خوشبینانه بوده است و احتمالا مسیر بازارهای جهانی در ماه‌های باقیمانده از سال 2012 همانند روزهای خوش دو ماه آغازین سال هموار نخواهد بود.