به دنبال انتشار خبر «افزایش نرخ سود سپرده‌ها» اتفاق افتاد
رشد بورس؛ عقب‌نشینی سکه

  تاریخی‌ترین تصمیم شورای پول و اعتبار که در جلسه پریشب این شورا اتخاذ شد، دیروز مطابق انتظار صاحب‌نظران اقتصادی باعث توقف روند رو به التهاب سفته‌بازی در بازار سکه و ارز شد و در مقابل، رونق بورس تهران را نیز به ارمغان آورد.

محمود بهمنی رییس‌کل بانک مرکزی با اعلام رسمی مصوبه شورای پول و اعتبار برای افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی تصریح کرد که این شورا به نظام بانکی مجوز داد تا با هدف مهار نقدینگی نرخ سود سپرده‌ها را متناسب با نرخ تورم افزایش دهد تا نظام رقابتی جانشین نظام دستوری حاکم بر بازار پول شود.بورس تهران بلافاصله پس از انتشار این خبر به استقبال این تصمیم بزرگ رفت تا جایی که با تشکیل صف خرید برای سهام برخی از بنگاه‌های بزرگ بورسی و افزایش قیمت سهام آنها، شاخص بورس 232 واحد رشد را به خود دید. مدیرعامل بورس نیز در واکنشی به این خبر، تصمیم شورای پول و اعتبار را به نفع بازار سرمایه و نظام‌‌مند شدن نقدینگی توصیف کرد. از سوی دیگر، بازار سکه نیز که از پریروز ساعات ملتهبی را آغاز کرده بود از اواسط روز گذشته عقب‌نشینی قیمتی را آغاز کرد؛ به نحوی که قیمت هر سکه طرح جدید پس از لمس مرز 685 هزار تومانی به مرز 660 هزار تومان بازگشت. در بازار آتی معاملات سکه نیز که در ساعات اولیه دیروز التهاب روز ماقبل همچنان حاکم بود با انتشار خبر افزایش نرخ سود سپرده‌ها، قیمت‌ها رو به عقب‌نشینی گذاشت و بازار روی منحنی‌ نزولی به کار خود پایان داد.

پرواز سکه در بازار تهران

بازگشت رونق به مبادلات آتی
 - قیمت انواع سکه در بازار دیروز رکوردهای جدیدی به جا گذاشت. بر این اساس سکه طرح جدید در بازار دیروز با قیمت 652 هزار تومان به فروش رسید که 12 هزار تومان از رکورد ثبت شده در شهریور‌ماه بالاتر بود. قیمت سکه‌های طرح قدیم، نیم و ربع نیز رکورد‌های جدیدی در بازار ثبت کردند. بر این اساس نیم سکه با 1/8 درصد بیشترین رشد را تنها در یک روز به خود اختصاص داد. این امر در حالی است که بسته پولی سال 90 نرخ سود سپرده‌های بانکی در یک دوره 9 ماهه را معادل 10 درصد قرار داده است.

رشد 8 درصدی نیم سکه در یک روز
واکنش هیجانی بازار
گروه بازارپول – قیمت‌ها در بازار سکه دیروز رکوردشکنی کردند. بر این اساس سکه تمام بهار آزادی با افزایش 17 هزار تومانی به سطح قیمتی 652 هزار تومان رسید که بالاترین رکورد قیمت تمام سکه به حساب می‌آید. این افزایش برای سکه طرح قدیم 30 هزار تومان بود. بیشترین رشد را در بازار دیروز نیم سکه تجربه کرد.
بر این اساس قیمت هر نیم سکه بهار آزادی در بازار دیروز معادل 335 هزار تومان تعیین شد که نشان‌دهنده 25 هزار تومان افزایش و رشد 8 درصدی است. افزایش 18 دلاری اونس جهانی و زمزمه‌هایی از جلوگیری از افزایش نرخ سود سپرده‌ها در بسته پولی از دلایل این افزایش مطرح شده است. هر دلار آمریکا در بازار دیروز دوباره در سطح 1700 تومان مبادله شد. بیشترین افزایش در بازار ارز دیروز متعلق به پوند با 80 تومان بود که نرخ هر پوند انگلیس را معادل 2700 تومان قرار داد.
بازار سکه تمامی ‌رکورد‌ها را شکست!
سکه در بازار دیروز به طور قابل توجهی روند افزایشی را تجربه کرد. هر سکه تمام بهار آزادی معادل 652 هزار تومان فروخته شد که رکورد جدیدی را برای خود به ثبت رسانده است. بر این اساس بالاترین رکورد قیمت تمام سکه در بازار داخل در روز 21 شهریور امسال و در قیمت 640 هزار تومان ثبت شده بود. رشد 17 هزار تومانی سکه در بازار تنها در یک روز نشان‌دهنده عدم تعادل در این بازار است. با رشد 7/2 درصدی قیمت سکه نرخ خرید سکه نیز معادل 645 هزار تومان شد.
اما این رشد برای سکه طرح قدیم بیشتر بوده است. بر این اساس سکه طرح قدیم در بازار دیروز با افزایش 30 هزار تومانی در سطح قیمتی 675 هزار تومان قرار گرفت که رکورد شکنی دوم بازار سکه به حساب می‌آید. سکه طرح قدیم با قیمت 650 هزار تومان خریداری می‌شد.
رشد 8 درصدی نیم سکه در یک روز!
بیشترین رشد نسبی در این میان به نیم سکه متعلق بود. بر این اساس قیمت نیم سکه 25 هزار تومان افزایش یافت و به 335 هزار تومان برای هر قطعه نیم سکه رسید که رکوردشکنی سوم بازار دیروز به حساب می‌آید. رشد روزانه نیم سکه در بازار دیروز معادل 8 درصد بوده است.
رشد عجیب نیم سکه بسیار قابل توجه است. دارندگان نیم سکه برای هر قطعه نیم سکه تنها در یک روز 8 درصد سود برده‌اند. این رقم وقتی بیشتر قابل توجه خواهد بود که بدانیم نرخ سود سپرده‌های بانکی برای یک دوره 9 ماهه 10 درصد است. در بازار دیروز نرخ خرید نیم سکه نیز معادل 320 هزار تومان توسط صرافان تعیین شد.
بسیاری از کارشناسان از ادامه التهاب در بازار سکه ابراز نگرانی کرده‌اند. بر این اساس رفتار بازار در دیروز بسیار عجیب توصیف شده است. بازار در یک روز از خود جهش نشان داد، جهشی که بسیاری از کارشناسان معتقدند زمزمه‌هایی مبنی بر تغییر ندادن بسته پولی عاملی تاثیرگذار در آن بوده است. بر این اساس برخی ادعا کرده‌اند که بازار واکنشی هیجانی به این زمزمه عدم تغییر در سیاست‌های پولی نشان داده است.
ربع سکه نیز با افزایش 10 هزار تومانی در بازار دیروز با قیمت 168 هزار تومان مبادله شد و قیمت خرید آن نیز توسط صرافان در سطح 160 هزار تومان قرار گرفت. رکورد چهارم بازار دیروز همین قیمت 168 هزار تومانی ربع سکه بود.
اونس جهانی طلا دیروز با 18 دلار افزایش به سطح 1636 تومان رسید.
به گفته برخی از کارشناسان بازار، این امر یکی از دلایل افزایش در قیمت سکه در بازار دیروز بوده است. هرچند این رشد در اونس جهانی به هیچ وجه قابل مقایسه با رشد بازار دیروز نیست. امری که نشان‌دهنده این مطلب است که عوامل دیگر نقش تعیین‌کننده‌تری در بازار ارز پیدا کرده‌اند.
بازار ارز
تمامی‌ارز‌های مهم در بازار دیروز با افزایش روبه‌رو شدند. بر این اساس دلار آمریکا با 10 تومان افزایش باز هم در سطح 1700 تومان قرار گرفت. صرافان در بازار دیروز دلار آمریکا را با قیمت 1700 تومان فروختند و با قیمت 1690 تومان از متقاضیان خریداری کردند.
بیشترین افزایش در بازار دیروز متعلق به پوند انگلستان بود که رکورد قیمت این ارز را در بازار شکست. بر این اساس هر پوند انگلستان در بازار دیروز معادل 2700 تومان مبادله شد که افزایش 80 تومانی را نشان می‌دهد. همچنین هر پوند انگلستان در بازار دیروز با نرخ 2630 تومان توسط صرافان خریداری شد. دلار استرالیا در این روند افزایشی رتبه دوم را کسب کرد و با افزایش 60 تومانی با قیمت 1780 تومان فروخته شد. نرخ خرید هر دلار استرالیا نیز توسط صرافان در سطح 1750 تومان قرار گرفت. این امر شکاف خرید و فروش در بازار دیروز را 30 تومان برای هر دلار استرالیا نشان می‌دهد.
نرخ مرجع دیروز به جز برای دلار آمریکا افزایش داشت. بر این اساس نرخ مرجع دلار دیروز توسط بانک مرکزی معادل 1124 تومان قرار گرفت. در بازار‌های جهانی نیز یورو نسبت به دلار اندکی تقویت شد. پوند نیز کمی‌در مقابل دلار ارزش خود را از دست داد.

چالش بر سر نحوه مهار نقدینگی

 - با کمرنگ شدن احتمال تغییر در سیاست‌های پولی، بازار سکه و ارز بار دیگر روند افزایشی پیدا کرد؛ هر قطعه سکه بهار آزادی با 15 هزار تومان افزایش به 635 هزار تومان رسید، قیمت دلار نیز با 30 تومان رشد بار دیگر به سطح 1690 تومان برگشت؛ صعود قیمت‌ها در بازار دیروز در شرایطی رقم خورد که برخی فعالان با قوت گرفتن تغییر سیاست‌های پولی برای مهار نقدینگی در انتظار تثبیت نرخ‌ها بودند؛ اما اخباری مبنی‌بر کنارگذاشتن رییس‌کل بانک مرکزی به دلیل اصرار بر تغییر سیاست‌ها و جهت‌گیری ارگان رسمی دولت علیه این موضع بانک مرکزی، احتمال تغییر بسته پولی را با ابهام روبه‌رو کرد.این در حالی بود که بانک مرکزی تلاش داشت در اولین جلسه شورای پول واعتبار مجوز اعضا را برای مهار نقدینگی از طریق جذاب کردن ابزارهای پولی دریافت کند.اما در بزنگاه انتخاب، بار دیگر نگاهی در درون دولت، چنین سیاستی را مضر دانست و بر حفظ وضع موجود تاکید کرد. به گفته این گروه، تغییر نرخ سود سپرده به دلیل آنکه منجر به افزایش نرخ سود تسهیلات می‌شود، موجب رکود تورمی می‌شود؛ بنابراین از این ابزار برای مهار نقدینگی نباید استفاده کرد. طرفداران حفظ وضعیت موجود اعتقاد دارند: باید اجازه داد نقدینگی در دست مردم بماند؛ اما برای استفاده درست به آنان آموزش داد. استفاده از روش‌های کنترلی و انتظامی با الهام از الگوی ابتدای دهه هفتاد نیز راهکار آنان برای کاهش التهاب بازار است.

با صف بندی دو گروه در درون دولت عیان شد
چالش بر سر نحوه مهار نقدینگی
گروه بازار پول- خبرهای غیر رسمی‌حکایت از آن دارد که با وجود التهابات اخیر در بازار دلار چالش‌ها بر سر نحوه مواجهه با وضعیت کنونی بالا گرفته است.در حال حاضر در درون دولت دو گروه و با دو اعتقاد متفاوت به دنبال راهکار خروج از وضعیت کنونی هستند. گروه اول که خارج از تیم رسمی‌اقتصادی است به دنبال حفظ وضع موجود در سطح متغیرهای کلیدی مانند نرخ سود سپرده است.
به گفته این گروه، افزایش نرخ سود سپرده به افزایش نرخ سود تسهیلات منجر می‌شود و اقتصاد را وارد رکود تورمی‌می‌کند. گروه دوم نیز با اشاره به آثار بسته پولی 90 و آشفتگی بازارها معتقد به جذاب شدن ابزارهای پولی بانک مرکزی برای کنترل بازار است.
پررنگ شدن صف‌بندی دو گروه در بازار نیز بدون بازتاب نبوده است. روز گذشته پس از اظهارنظرهایی در مخالفت‌ با افزایش نرخ سود سپرده بانکی قیمت ارز وسکه افزایش یافت. در بازار شایعه شده است در صورت افزایش نیافتن نرخ سود، بهمنی استعفا خواهد کرد. با انتشار چنین شایعه‌ای بار دیگر دلار به مرز 1700 تومان رسید و سکه به 635 هزار تومان نزدیک شد.بنابراین بار دیگر سرنوشت بازار به متغیر نرخ سود گره خورد، نرخی که در حدود 6 ماه است بر سر تغییر یا تثبیت آن چالش ایجاد شده است.
روز واقعه؟
در حالی که برخی جلسه دیروز شورای پول و اعتبار را نشستی پر اهمیت برای تعیین تکلیف نرخ سود سپرده‌ها می‌دانستند، اما برخی اخبار کسب شده از سوی دنیای اقتصاد حکایت از آن دارد که به دلیل غیبت وزیر امور اقتصادی و دارایی و وزیر صنعت، معدن و تجارت در دستور کار قرار گرفتن این موضوع در ابهام است.نکته دیگر اینکه گرچه برخی منابع موثق از پیگیری بانک مرکزی برای تغییر نرخ سود خبر می‌دهند، اما برخی جهت‌گیری‌های رسانه‌ای که در روز گذشته با موضع‌گیری روزنامه رسمی‌دولت شدت گرفت، نتیجه دهی این تلاش‌ها را با تردید روبه‌رو کرده است.در واقع موضع‌گیری‌های اخیر نشان می‌دهد گروه اول کماکان تلاش دارد از طریق روش‌های مورد نظر خود به مقابله با التهاب ارزی برود. راهکاری که در 9 ماه گذشته نتیجه بخش نبوده است و موجب آشفتگی در بازار ارز و سکه شد. روزنامه ایران روز گذشته اظهار نظرهای کارشناسی برای مواجهه با کاهش التهاب بازار ارز را سازی برای تحمیل هزینه به بخش تولید عنوان و آن را تله افزایش نرخ سود بانکی توصیف کرد.هر چند پیگیری‌های صورت گرفته نشان می‌دهد اقدام به چاپ چنین گزارشی بدون هماهنگی با دولت بوده و فقط موضع رسانه بوده، اما این واکنش را باید نشانه چالش سیاست‌گذاران پولی برای خروج از وضعیت فعلی قلمداد کرد. دیدگاهی در دولت وجود دارد که معتقد است: راهکار مقابله با التهاب ارزی، گرفتن نقدینگی از مردم و سپردن آن به بانک‌ها نیست.به اعتقاد این گروه، افزایش نرخ سود سپرده که هم‌اکنون به بهانه افزایش نرخ ارز در بازار مدام از سوی برخی افراد و جریان‌ها مطرح می‌شود در واقع تله‌ای است که اگر دولت به دام آن افتد باید پیامدهای بعدی آن از جمله افزایش نرخ سود تسهیلات را نیز بپذیرد که در این صورت نظام بانکی مجددا به وضعیت چند سال قبل خود بازخواهد گشت.این گروه با اشاره به اقدامات دولت در طول این سال‌ها اعتقاد دارد:دولت در این مدت تلاش کرده با تقویت بازار مالی سهم این بازار را در ایجاد تعادل در اقتصاد کشور و ساماندهی بازارهای پولی و مالی بیش از پیش افزایش دهد. با این حال افراد و جریان‌های طرفدار افزایش نرخ سود سپرده بازهم تلاش می‌کنند بانک‌محوری را در نظام اقتصاد کشور بیش از پیش تقویت کنند که همین امر مشکلات بسیاری را در آینده پیش‌روی نظام اقتصادی کشور قرار خواهد داد. بنابر نظر این گروه هیچ دلیلی وجود ندارد با کاهش نرخ سود سپرده میزان سپرده‌گذاری مردمی‌کاهش یابد؛ چراکه عوامل دیگری غیر از سود سپرده در تصمیم‌گیری سپرده‌گذاران نقش دارند؛ چنانکه چندین سال است در برخی کشورهای دیگر مانند مالزی و مکزیک نیز نرخ سود سپرده‌های پرداختی به سپرده‌گذاران کمتر از نرخ تورم است و سود واقعی منفی است.بر این اساس در شرایط فعلی سپرده‌های بانکی (با احتساب سپرده‌های دیداری) بیش‌از 90 درصد نقدینگی را تشکیل می‌دهد. این گروه بر این عقیده است که تغییر میزان سود نمی‌تواند موجب افزایش «سهم اسکناس و مسکوک در نقدینگی» و عامل کاهش «سهم سپرده‌های دیداری و غیردیداری در نقدینگی» شود و در نهایت ترکیب سپرده‌ها با حفظ مجموع آن دچار تغییر خواهد شد. دیدگاه مخالف افزایش نرخ سود رفتار سپرده‌گذاران در کنار میزان سود سپرده‌تابعی از ریسک پایین، معافیت مالیاتی، امنیت سرمایه‌گذاری، دریافت سود تضمین‌شده به صورت ماهانه و... عنوان می‌کند.این دیدگاه راهکار مقابله با التهابات اخیر را افزایش مدیریت کنترلی بازار می‌داند و معتقد است باید مجموعه دولت به مواجهه با این التهاب بپردازد.افزایش نظارت امنیتی و مقابله قهری با دلالان از جمله راهکارهای مطرح شده از سوی این گروه است.
عمل به قانون در تعیین نرخ سود
در مقابل گروه موافق تغییر وضعیت کنونی با استناد به ماده 92 برنامه پنجم معتقد است سیاست گذار پولی باید بر اساس قانون عمل کند.ماده 92 تصریح دارد: «شورای پول و اعتبار موظف است نرخ سود علی‌الحساب سپرده‌های یکساله را حداقل به میزان میانگین نرخ تورم سال قبل و پیش‌بینی سال مورد عمل تعیین نماید. نرخ سود تسهیلات متناسب با نرخ سود سپرده‌ها و سود مورد انتظار بانک‌ها توسط شورای پول و اعتبار تعیین می‌شود. بانک‌ها در صورتی ملزم به پرداخت تسهیلات در قالب عقود مبادله‌ای با نرخی کمتر از نرخ اعلام‌شده توسط شورای پول و اعتبار می‌باشند که علاوه بر تایید معاونت، مابه‌التفاوت سود از طریق یارانه یا وجوه اداره‌شده توسط دولت تأمین گردد. «بنابراین این گروه با اشاره به تورم سال قبل و تورم موجود اعتقاد دارند حداقل نرخ سود برای سپرده‌های یک ساله باید 16 درصد باشد.این گروه با رد نظر گروه اول مبنی بر کاهش نرخ سود در شرایط تورمی ‌معتقدند: با کاهش نرخ سود و منفی شدن آن به لحاظ واقعی سپرده‌گذاران با هدف حفظ قدرت خرید سپرده‌های خود از بانک‌ها را خارج می‌کنند.تغییر ترکیب سپرده‌ها از مدت دار به جاری و کاهش نرخ رشد جذب سپرده‌ها در سال جاری از 15 به 10 درصد پیامدهای کاهش نرخ سود در شرایط تورمی‌از سوی موافقان تغییر وضعیت موجود قلمداد می‌شود.به گفته گروه دوم در حال حاضر به دلیل آنکه پول داخلی جذاب نیست مردم به سوی ارز و طلا روی آورده‌اند؛ بنابراین دو گزینه پیش روی دولت قرار دارد یا اجازه دهد چنین وضعیتی باقی بماند یا آنکه به جذاب سازی پول ملی بپردازد. بر این اساس تغییر نرخ سود سپرده‌ها متناسب با تورم،صدور مجوز باز خرید اوراق مشارکت با نرخ‌های منتشر شده و... راهکاری است که پیش روی سیاست گذاران قرار دارد. به گفته گروه دوم در صورت آنکه جذابیت ارزهای خارجی کماکان حفظ شود موج تورم افزایش نرخ ارز به تولید و اقتصاد کشور از این ناحیه لطمه خواهد زد در حالی که با افزایش نرخ سود سپرده و جذب منابع می‌توان نقدینگی بیشتری در اختیار بخش تولید قرار داد که این عمل در میان مدت اثر ضد تورمی‌ دارد.گروه دوم با اشاره به آنکه یکی از دلایل التهاب ارزی تقاضای سرمایه‌گذاری روی ارز است و تا زمانی‌که ریشه این تقاضا خشکیده نشود برخوردهای پلیسی نمی‌تواند به آرام‌سازی بازار در میان مدت کمک کند.

  بازار ارز و سکه صبح و عصر متفاوتی را تجربه کرد. قیمت ارز و سکه در آغاز به کار بازار تا نیمه روز افزایش داشت؛ اما هرچه بازار به پایان کار نزدیک‌تر شد قیمت نیز کاهشی شد. هر دلار صبح روز گذشته تا 1600 تومان بالا رفت و سکه نیز از 620 هزار تومان گذشت؛ اما در نیمه دوم روز دلار به 1585تومان بازگشت و سکه تا 613 هزار تومان پایین آمد. تخلیه اثر روانی اعمال محدودیت‌های جدید علیه بانک مرکزی دلیل این نوسان گزارش شده است.

بازار سکه در روز گذشته
صعود در صبح، نزول در عصر
گروه بازار پول_ مسعود رضا طاهری: با وجود تعطیلی پایان سال میلادی در بازار‌های بین‌المللی، بازار ارز و سکه داخلی دیروز دوباره متلاطم شد و دلار آمریکا باردیگر سقف 1600 تومان را به خود دید. البته قیمت آن با گذشت ساعاتی از بازار تا 1585 تومان نیز افت کرد و عصر دیروز در همین محدوده نوسان داشت.
در بازار دیروز انتشار خبر امضای تحریم بانک مرکزی ایران از سوی باراک اوباما رییس‌جمهور آمریکا که در اول ژانویه 2012 اعلام شد، موجب برخی واکنش‌های احساسی در بازار ارز و سکه داخل شد. تحریم بانک مرکزی کشور تلاشی خارج از عرف بین‌المللی است که مورد انتقاد شدید مقامات اقتصادی کشورمان نیز قرار گرفته است. بر اساس این قطعنامه ارتباط مالی بانک مرکزی با شرکت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی مورد تحریم آمریکا قرار خواهد گرفت. این در حالی است که بر اساس گفته مقامات پولی کشور تهمیدات کافی برای مقابله با این شرایط در نظر گرفته شده و بر این اساس نظام مالی کشور عملا مورد تهدید نیست. پیش‌تر رییس‌کل بانک مرکزی نیز نسبت به ذخایر طلا و ارزی بانک مرکزی اعتماد لازم را به بازار داده بود. تزریق سکه به بازار و فروش دلار از راه‌های مختلف برای کنترل قیمت ارز از سوی بانک مرکزی در شرایط فعلی از آمادگی بانک مرکزی برای مقابله با تهدیدات خارجی دارد. این در حالی است که نظام ارزی شناور مدیریت شده در کشور به بانک مرکزی این اجازه را می‌دهد که قیمت دلار را با توجه به نرم‌های جهانی از جمله تفاوت نرخ تورم داخل و خارج تعیین کند و در این راستا با توجه به جلسات اخیر شورای پول و اعتبار مبنی بر تاکید بر اجرایی شدن این شرایط دست بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز با استفاده از ابزارهای پولی همچون افزایش نرخ بهره بانکی و اوراق مشارکت در تجمیع نقدینگی از بازار ارز و سکه بازتر گذاشته شده است.
در بازار نیز بیش از آنکه تهدیدات خارجی خود را نشان دهد، تاثیرات روانی موجب افزایش قیمت ارز شده است که افزایش تا فراتر از 1600 تومان و بازگشت به 1585 تومان خود نشان از یک نظام خود کنترلی در بازار ارز دارد. در عین حال افزایش قیمت دلار آمریکا تا محدوده 1600 تومان با توجه به انتظار افزایش قیمت ارز از نظر کارشناسان که با نگرش توسعه صادرات سنجیده می‌شود، چندان هم گران نیست. اگرچه از اول سال تا کنون بیش از 40 درصد گران شده است.در این میان از آنجایی که تلاش حاکمیت بر جلوگیری از قاچاق و واردات کالاهای بی‌کیفیت و ارزان قرار گرفته است، لاجرم باید افزایش قیمت ارز را یک توفیق اجباری در افزایش بهره‌وری و کمک به تولید داخل ارزیابی کرد. چشم‌پوشی از دلار ارزان به سود منافع ملی است و باید یکسان‌سازی قیمت ارز را در شرایط اضطرار به فال نیک گرفت. در این راستا معاون اول رییس‌جمهور در همایش بررسی روند اجرایی مصوبات دولت در زمینه مبارزه با قاچاق کالا و ارز میزان قاچاق به کشور را سالانه 16 میلیارد دلار اعلام کرد که بنابراین به نظر می‌رسد شناور سازی قیمت ارز در پس تحریم‌ها به نوعی تبدیل تهدید به فرصت باشد.
هر قدر که کشور در شرایط تحریمی به پیش می‌رود، باور این واقعیت که تک نرخی شدن ارز با جهت‌گیری افزایش نسبی آن یک ضرورت است، بیش از پیش نمایان می‌شود. قطع دست رانت‌خواران ارزی ضمن حفظ منابع ارزی کشور یک ضرورت است که ظرفیت‌های فراوان کشور نشان داده مردم ایران از پس این مهم نیز بر می‌آیند.
به گفته کارشناسان خروج از اقتصاد تک محصولی و پیش روی به سوی استفاده از مزیت‌های رقابتی و نسبی با واقعی کردن نرخ ارز راهکاری است که قبل از اعمال تحریم‌ها نیز مرتبا گوشزد شده است. در شرایط فعلی جدی‌تر گرفتن این موضوع در کنار شناور سازی قیمت ارز متناسب با تورم داخل و خارج کارآیی خود را حفظ کرده است. دیروز در بازار قیمت سکه نیز پس از اوج گرفتن تا 620 هزار تومان در ساعات بعد از ظهر تا 613 هزار تومان پایین آمد که نشان از افت تقاضا برای آن در ساعات پایانی بازار دارد. در بازار قیمت سکه طرح قدیم، نیم سکه و ربع سکه نیز با نوسان‌های زیادی همراه بود. دیروز قیمت اغلب ارزها متناسب با افزایش قیمت دلار آمریکا بالا رفت. افزایش‌ها در بازار ارز در حالی است که بانک مرکزی قیمت دلار مرجع را بدون تغییر 1116 تومان نگاه داشت. قیمت دلار بازار فرعی (دلار مسافری) نیز در شعب بانک ملی بدون تغییر 1311 تومان اعلام شد.

صف‌شکنی با پیش‌فروش سکه

 - رییس کل بانک مرکزی در حاشیه نشست با اعضای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن استان تهران از طرح پیش فروش سکه از سوی بانک مرکزی برای برچیدن صف‌های طولانی مقابل شعب منتخب فروش سکه خبر داد؛ محمود بهمنی رییس کل بانک مرکزی با اشاره به ایجاد صف‌های طولانی مقابل شعب بانکی اظهار کرد: بانک مرکزی با هدف پاسخ به تقاضای موجود در بازار، عرضه سکه و شعب فروشنده را افزایش داده است؛ اما با وجود این اقدام کماکان شکاف قیمت و صف‌های طولانی برقرار است. وی پیش فروش سکه را اقدامی با هدف صف‌شکنی از مقابل شعب توصیف و اظهار کرد: دستورالعمل این طرح تا 10 روز آینده آماده می‌شود. او در رابطه با نحوه پیش فروش سکه گفت: بانک مرکزی قصد دارد سکه را برای چهار ماه آینده به قیمت فعلی بازار جهانی طلا به‌علاوه سود ناچیزی پیش‌فروش کند که بر این اساس، قیمت پیش‌فروش هر قطعه تمام سکه بهار آزادی در حدود 530 تا 540 هزار تومان خواهد بود. کارشناسان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» از دو زاویه طرح جدید بانک مرکزی را نقد و بررسی کرده‌اند. به اعتقاد آنان، اثر طرح در کوتاه‌مدت تا حدودی موثر است، اما در میان مدت بدون توجه به علل اصلی نمی‌توان به حفظ این اثر امید داشت.

برنامه بانک مرکزی برای شکستن صف‌ها
سکه پیش فروش می‌شود
گروه بازار پول- رییس کل بانک مرکزی در حاشیه نشست با اعضای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن استان تهران از طرح پیش فروش سکه از سوی بانک مرکزی برای برچیدن صف‌های طولانی مقابل شعب منتخب فروش سکه خبر داد. محمود بهمنی رییس کل بانک مرکزی با اشاره به ایجاد صف‌های طولانی مقابل شعب بانکی اظهار کرد: بانک مرکزی با هدف پاسخ به تقاضا عرضه سکه و شعب فروشنده را افزایش داده است.
رییس کل بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که با وجود این تمهیدات هنوز شعب منتخب جوابگوی متقاضیان نیست گفت: شعب بانکی در کنار فروش سکه وظایف دیگری بر عهده دارند که باید انجام دهند و نمی‌توان تمام شعب را محدود به فروش سکه کرد.وی گفت: راهکار بانک مرکزی برای شکستن صف‌های طولانی استفاده از روش پیش فروش سکه است.بهمنی با اشاره به اینکه بانک مرکزی مشغول تدوین دستورالعمل این طرح است از آماده شدن آن تا 10 روز آینده خبر داد. به گفته رییس کل بانک مرکزی پیش فروش سکه علاوه بر آنکه صف‌های طولانی مقابل شعب را برخواهد چید منجر به حاکم شدن واقع‌بینی در معاملات آتی سکه خواهد شد. رییس کل بانک مرکزی به قیمت‌های پیش‌فروش سکه در معاملات آتی بورس اشاره و تصریح کرد: در معاملات آتی قیمت سکه به 842 هزار تومان رسید، این در حالی است که قیمت سکه ظرف 3 الی 4 ماه به این شدت افزایش پیدا نخواهد کرد.بهمنی اضافه کرد: سکه طی سه ماه نمی‌تواند این میزان سود داشته باشد به همین دلیل بانک مرکزی وارد عمل شده و سکه را با قیمت 540 هزار تومان در بازار پیش‌فروش می‌کند. بهمنی در خصوص نحوه پیش فروش سکه گفت: بانک مرکزی قصد دارد سکه را برای چهار ماه آینده به قیمت فعلی بازار جهانی طلا به‌علاوه سود ناچیزی پیش فروش کند که بر این اساس، قیمت پیش فروش هر قطعه تمام سکه بهار آزادی در حدود 530 تا 540 هزار تومان خواهد بود. رییس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه می‌خواهیم قیمت‌های سکه بدون ضابطه افزایش نیابد، افزود: تدابیر بانک مرکزی به گونه‌ای خواهد بود که قیمت سکه در بازار به صورت معقول تغییر کند و این افزایش افسارگسیخته نباشد. بهمنی با اشاره به کاهش 80 هزار تومانی قیمت سکه دولتی در خصوص قیمت سکه در بازار غیر رسمی گفت:گروهی که با هدف کسب سود وارد بازار سکه شده‌اند در برابر تدابیر بانک مرکزی مقاومت می‌کنند تا با بی اثر کردن آن سود بالایی را نصیب خود کنند. بهمنی گفت: به همین دلیل قصد داریم با روش پیش فروش به تقاضای موجود در بازار به صورت نا محدود پاسخ دهیم، زیرا هیچ مشکلی برای عرضه سکه نداریم. رییس کل بانک مرکزی با اشاره به ضرب پنج میلیون سکه در سال گذشته گفت: این تعداد تاکنون دو بار تجدید شده است و از ابتدای سال تاکنون 20 تن طلا به بازار عرضه شده و بیشتر از این میزان واردات انجام شده است. بهمنی تاکید کرد: در عرضه، جانب احتیاط نداریم و میزان عرضه افزایش می‌یابد ضمن آنکه در ارائه شمش هم مشکلی نداریم، اما پیش‌فروش سکه به دلیل وجود فرصت برای ضرب آن است. طلا به میزان کافی وجود دارد، اما ضرابخانه کشور باید فرصت ضرب سکه را داشته باشد.
پیش فروش سکه در بوته نقد
روش جدید بانک مرکزی برای مقابله با صف‌های طولانی ایجاد شده در مقابل شعب برای خرید سکه با قیمت دولتی چه اثری خواهد داشت؟آیا این روش می‌تواند به حذف صف‌های طولانی و شکاف قیمتی منجر شود. کارشناسان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» از دو زوایه به آن نگاه کردند در نگاه اول بازار طلا به صورت مجرد بررسی شده، اما در رویکرد دوم این بازار در طول دیگر بازار‌ها دیده شده است.
خوش‌بینی به اثر بخشی در کوتاه‌مدت
برخی کارشناسان با ابزار خوش بینی نسبت اثر بخشی این سیاست در کوتاه‌مدت معتقدند: اقدام بانک مرکزی در کوتاه مدت می‌تواند اثر روانی داشته باشد و به کاهش قیمت‌ها در بازار آتی منجر شود. دکتر فرخ قبادی معتقد است: در صورت آنکه بانک مرکزی اقدام به عرضه سکه با قیمت در حدود 540 هزار تومان برای 4 ماه آینده کند قیمت سکه آتی به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش خواهد یافت.وی شرط اصلی موفقیت طرح پیش فروش را اعتماد مردم عنوان و اظهار کرد: اسباب شکل‌گیری این اعتماد اگر فراهم شود حجم زیادی از مردم در این طرح ثبت‌نام خواهند کرد. دکتر علی ماجدی با ذکر دو پیش شرط معتقد است که در صورت رعایت آنها می‌توان امید داشت بانک مرکزی به طور مقطعی بخشی از نقدینگی بالقوه موجود در بازار را جمع کند. این کارشناس پولی استمرار در عرضه و نبود محدودیت در ثبت‌نام را دو شرط اصلی دانست و گفت: بانک مرکزی با این دو ملاحظه باید پا به میدان طرح پیش فروش بگذارد تا به سرنوشت بازار ارز گرفتار نشود. دکتر موسی غنی نژاد نیز با اشاره به اینکه بانک مرکزی قصد دارد از طریق این طرح اقدام به جمع کردن صف‌ها کند، گفت: برای ارزیابی دقیق این طرح باید به انتظار انتشار دستورالعمل نشست. این اقتصاددان روش پیش فروش سکه را به لحاظ روانی مثبت ارزیابی کرد؛ اما تاکید کرد: صف‌های سکه معلول برخی عوامل است که باید در اتخاذ هر تدبیری به ریشه آن دقت کرد.
نبرد با معلول
گرچه طرح پیش فروش سکه به دلیل ذخایر بالای طلای بانک مرکزی بعید است به سرنوشت بازار ارز دچار شود، اما به دلیل سیاستی با ملاحظات جدی روبه‌رو است. موسی غنی نژاد نابسامانی موجود در بازار را معلول عوامل مختلف سیاسی اقتصادی عنوان کرد و گفت: در سیاست‌گذاری باید این ملاحظات را مد نظر قرار داد و نمی‌توان با تخلیه حباب سکه دیگر بازار‌ها مانند بازار ارز را سامان داد.وی این سیاست را در بلندمدت نتیجه‌بخش ندانست و گفت راهکار درست آن است که بانک مرکزی قیمتی نزدیک به قیمت بازار را هدف‌گذاری کند و در آن محدوه دست به عرضه بزند. به گفته وی، در صورت نزدیک بودن نرخ رسمی و غیررسمی به یکدیگر برخی تقاضاهای سوداگرانه از بین خواهد رفت و التهابات موجود کاهش خواهد یافت. دکتر علی ماجدی نیز گرچه در کوتاه مدت سیاست پیش‌فروش سکه را موثر دانست، اما برای میان مدت اعتقاد دارد: بهترین روش برای مقابله با التهابات بازار جذاب کردن ابزارهای پولی است. وی از سیاست‌گذاران پولی خواست اجازه دهند بانک مرکزی از ابزار خود با توجه شرایط موجود بهره برد؛ در غیر این صورت نقدینگی که بازار سکه پناه برده است، در صورت تخلیه حباب سکه به بازار ارز هجوم می‌برد. قائم مقام پیشین وزارت اقتصاد سیاست‌گذاری پولی را توجه به مجموعه از عوامل توصیف و اظهار کرد: باید نرخ سود سپرده، اوراق مشارکت و.. متناسب با تورم تعیین شود تا از این طریق بخشی از نقدینگی سرگردان به بانک‌ها بازگردد و از این طریق به سوی دیگر بخش‌ها هدایت شود. به گفته وی، مادامی که چنین سیاستی اتخاذ نشود، نقدینگی از یک بازار به دیگر بازارها می‌رود و بانک مرکزی امکان ساماندهی تقاضا را پیدا نخواهد کرد. ماجدی گفت: در این حالت قیمت‌ها در بازار غیر رسمی بر قیمت‌ها رسمی حاکم خواهد شد و عرضه زیر قیمت بازار به رانت می‌انجامد.

نظر کارشناسان
دکتر فرخ قبادی: در صورت آنکه بانک مرکزی اقدام به عرضه سکه با قیمت در حدود 540 هزار تومان برای 4 ماه آینده کند قیمت سکه آتی به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش خواهد یافت.
دکتر علی ماجدی: بانک مرکزی با دو شرط استمرار در عرضه و نبود محدودیت در ثبت‌نام باید پا به میدان طرح پیش فروش بگذارد تا به سرنوشت بازار ارز گرفتار نشود.
دکتر موسی غنی نژاد: بانک مرکزی قصد دارد از طریق این طرح اقدام به جمع کردن صف‌ها کند. برای ارزیابی دقیق این طرح باید به انتظار انتشار دستورالعمل نشست.